[av_textblock size=” font_color=” color=”]

ساز دف

دف ، یکی از سازهای کوبه‌ای در موسیقی ایرانی است.


این ساز شبیه به دایره ولی بزرگ‌تر از آن است. چنانکه از کتاب‌های موسیقی و نوشته‌ها و اشعار بر می‌آید، در دوره اسلامی ایران، این ساز برای پشتیبانی از ساز و حفظ وزن به کار می‌رفته و رکن اصلی مجالس عیش و طرب و محافل اهل ذوق و عرفان بوده که قوالان هم با خواندن سرود و ترانه آن را به کار می‌بردند. در کتاب‌های لغت در معنی دف یا دایره می‌نویسند: آن چنبری است از چوب که بر روی آن پوست کشند و بر چنبر آن حلقه‌ها آویزند. در قدیم برای آنکه طنین بهتری داشته باشد روی دف پوست آهو می‌کشیدند.
در سال‌های اخیر دف نوازی در بیشتر شهرهای ایران رایج‌تر شده است و هنر آموزان به آموختن آن روی آورده‌اند.[سیامک عزیززاده] از نوازندگانی است که ضمن رعایت نکات اصیل در دف نوازی، مقام ها را بطور کامل در کتاب[ آموزش دف از مبتدی تا عالی ] نت نویسی کرده است. این کتاب نخستین اثر خلاق آموزش دف در قالب قطعات می باشد. از نوازندگان صاحب سبک آن می‌توان بیژن کامکار و مسعود حبیبی را نام برد که استاد کامکار نقش به سزایی را در شخصیت دادن به این ساز در موسیقی اصیل ایرانی ایفا کرده است و استاد حبیبی با ابداع شیوه مدرنی در نوازندگی این ساز آن را بصورت کاملا اصولی و تکنیکی مانند دیگر سازها در آورده است.
ساختمان دف

کلاف اصلی دف، بدنه‌ای استوانه‌شکل و کوتاه از جنس چوب است که در یک طرف آن استوانه، پوست حیوانات یا پلاستیک کشیده‌شده‌است. ابتدا و انتهای قاب اصلی با برش زاویه‌دار (اصطلاحا برش فارسی) به هم چسبیده می‌شوند و ضخامت یک سمت از کلاف با تراشیدن چوب کمتر شده و پوست با سریش روی این لبه می‌چسبد و با گل‌میخ محکم می‌شود.
ساختمان دف را می توان به اجزای زیر تقسیم کرد:

کلاف اصلی
پوست
حلقه‌ها
گل‌میخ‌ها
کمانه
کمانه حلقه ای چوبی است با عرض ۵ الی ۶٫۵ سانتی متر با دایره ای به قطر ۵۰ الی ۵۵ سانتی متر که کمتر به اندازه های کوچکتر یا بزرگتر دیده می شود.ضخامت چوب از طرف پوست، به ۲ الی ۳ میلیمتر و از طرف پشت به ۱٫۵ سانتی متر می رسد.در صورتی که کمانه به شکل دایره ساخته شده و از تقارن کامل برخوردار باشد و پوست از طرفین یکسان کشیده شود، ساز صدای بسیار مطلوبی خواهد داشت.روی قسمت پشت چوب، یک فرو رفتگی ایجاد می گردد که محل استقرار انگشت شست میباشد و اصطلاحا آنرا شستی می گویند.
پوست
پوست مصنوعی
پوست مصنوعی نسبت به پوست های طبیعی خواصی دارد که از جمله آن می توان به
داشتن کوک ثابت
قابلیت کوک با نت برای هر دف معین
یک دستی ضخامت سطح پوست دف
یک دستی کشش و یک دستی مواد سازنده در کل پوست
عدم جذب رطوبت در نتیجه عدم تغییر حالت بر اثر آن
عدم تغییر کوک در حال اجرا
تاب بر نداشتن کمانه به دلیل کشش یک سان پوست
صدای استاندارد شده همانند سازهای ارکستر و سمفونی
تجزیه نشدن توسط باکتری ها و میکروب ها
نداشتن بوی نا مطبوع
عدم ایجاد بیماری و حساست
عدم افت ارزش ساز به دلیل عدم افت کیفیت پوست آن
پر طرفدار تر از سازهایی با پوست طبیعی
پوست طبیعی
برای ساختن دف با پوست طبیعی، از پوست حیواناتی همانند گوسفند، بز، آهو و میش استفاده می گردد.پوست مناسب پوستی است که کهنه باشد.برای امتحان، اگر به پوستی آب بزنیم و از آن بوی نامطبوع ساطع نشود، پوست کهنه است.
پوست باید به خوبی دباغی شده باشد، یعنی ضخامت تمام نقاط آن یکسان باشد.برای دباغی پویت نباید از موادی همانند آهک که در صنایع چرم سازی به کار می رود، استفاده شود.بلکه باید در آب خوابانده شود و به مرور زمان موها را از پوست جدا نمود.آهک و مواد شیمیایی که در چرم سازی به کار می رود، چربی پوست را از بین می برند و در صدای آن تاثیر بدی می گذارند.
پوست دف را نباید خیلی گرم کرد چون احتمال پاره شدن پوست وجود دارد.در ضمن، ممکن است در اثر کشیدگی زیاد پوست، کمانه کج شود.گرم کردن پوست، باعث خشک شدن چربی پوست شده و ساز را بد صدا می کند.حتی الامکان نباید به پوست دف آب زد چرا که در دراز مدت، بر کیفیت صدای آن اثر گذار است.
اگر پوست دف در اثر گرمی هوا یا آفتاب بسیار کشیده شود، می توان آنرا از طرف پوست روی زمین صاف یا موزاییک شده گذار تا رطوبت زمین را آهسته آهسته به خود جذب کند.

این مطلب را هم ببینید
چگونه مفید تمرین ساز کنیم؟

پوست را نباید روی آتش گرم کرد.برای گرم کردن پوست باید از هوای خشک، آفتاب یا تشک برقی استفاده کرد.اگر هیچ کدام از موارد در دسترس نبود، ناگزیر از هیتر برقی یا آتش استفاده می شود.لازم به ذکر است که در این روش، احتمال وقوع شوک حرارتی، پاره شدن پوست، خشک شدن چربی پوست و در نهایت پاره شدن پوست را به همراه دارد.برای جلوگیری از این مورد، باید دف را به فاصله مناسبی از آتش گرفت.باید دف را دایما بر روی حرارت بچرخانیم تا پوست تدریجا منقبض شود.با دست دما را کنترل می کنیم و اگر در جایی دمای پوست از حد مطبوع بیشتر باشد، دف را به صورت رفت و برگشتی ( بادبزنی ) حرکت می دهیم تا آن جایی که دف انقباض لازم را کسب کند.
حلقه ها
در جدار داخل کمانه، میخ ها قلاب مانندی تعبیه می گردد که روی آنها حلقه های فلزی ۳تایی یا ۴تایی و با فاصله ۳ سانتی متر از پوست و ۱ سانتی متر از دسته پهلویی نصب می گردند.این حلقه ها را با نام دیگری چون جلاجل نیز می شناسند.
گل میخ ها
به منظور مهار کردن و نگاه داشتن پوست روی کمانه در قسمت پشت، روی ضخامت ۱٫۵ سانتی متری، کمانه پوست را به وسیله ی میخ های سر تخت ( شبیه به پونز ) مهار می کنند.
[/av_textblock]

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Call Now Button