مقام های دف

[av_textblock size=” font_color=” color=”]

مقام های دف

شرحی از نام گذاری مقام های دف :

همانگونه که هنر جویان و اساتید عرصه نوازندگی دف میدانند برای نام گذاری ریتم های خانقاهی از واژه مقام استفاده میشود و همیشه این موضوع شبهاتی را ایجاد کرده که چرا برای سازی چون دف که همچون بسیاری از سازهای پرکاشنی دارای محدودیت فرکانسی هستند از این واژه استفاده میشود و عدم شناخت دقیق از فرهنگ موسیقایی خانقاه ها که به طبع همه میدانیم که بنیاد و مرجع این ساز است، باعث شده که حتی اساتید این سازدر این رابطه دچار سر در گمی شوند.

حال این پرسش که تا کنون ذهن نوازندگان و موسیقی شناسان را در حوزه ساز دف به خود مشغول کرده است ارتباط مقام های دف در خانقاه با مفهومی است که امروزه به عنوان مقام موسیقیایی یاد میشود.

این نوشته تلاشی است جهت توضیح امکان و یا عدم امکان ارتباط مقوله بسیار مهم موسیقایی مد (مقام) با مقام های خانقاهی دف.

آنچه که امروز به عنوان مقام میشناسیم و در فرهنگهای موسیقایی چون کردی – ترکی – عربی و جود دارد به عنوان یکی از بنیادی ترین مقولات موسیقی تحت عنوان مد می گنجد .این مقوله در طول تاریخ جریانهای موسیقی شناسی، معانی و برداشت های متفاوتی داشته است، مد درموسیقی کلاسیک به معنی الگوی فواصل تشکیل دهنده نت های یک گام است. اما به معنای کلی تر در اتنوموزیکولوژی( موسیقی شناسی قومی) به معنای ساختارهای اجرایی است که هر قوم، اندیشه و احساسات خود را از طریق آن بیان میکند.این ساختار در هر فرهنگی میتواند دارای تفاوت ها و شباهت هایی با فرهنگ های دیگر داشته باشد .آنچه مسلم است ارتباط نا گسستنی این مقوله با مسئله اصوات موسیقایی(اصواتی که دارای فرکانس مشخص هستند که در فیزیک صوت به عنوان صدای موسیقایی به آن اشاره میشود) است.

ما هر گاه به واژه مقام با مفهوم مد در ساز دف نگاه کنیم دچار سردرگمی میشویم

همواره دف در خانقاه ها زینت بخش و همراه لرزش دلهای دراویش در هنگام ذکر بوده.

در حلقه ذکر این دراویش سلسله مراتبی درشروع و پایان ذکر وجود دارد که دف با تنوع ریتم و جمله بندی های که ما این ریتم ها(مقام) را به اسم های مختلفی همچون ذکر دوم، حی الله،حدادی، دائم و… میشناسیم همراهی میکند.اینجاست که دراویش، مقام به مقام با صدای تم و شلاقی آمیخته با حلقه های دف سماع را به کمال میرسانند

واژه مقام برازنده این ریتم هاست، ما از این منظر به واژه مقام می نگریم.زیرا مقام از منظر عرفان به معنی همان مراتب و مراحل ادراک روحی میباشد که سالک در طی طریق به سمت حق می پیماید . پس واژه مقام در ارتباط با عرفان در این فضا معنی پیدا خواهد کرد.هر یک از این ریتم ها منتسب به آن فضا و حس و حال آن لحظه دراویش می باشد.

باید دانست که در اجرای این ریتم های خانقاهی که به مقام های خانقاهی معروف است تنها دارای چند جمله مختصربا رعایت اکسنت های مشخص که تنها در چند میزان قرار می گیرد و تکرار مداوم بدون هیچ نوع پیچیدگی جمله بندی از ارکان اصلی این ریتم ها میباشد. شناخت هر یک از این مقام های خانقاهی خود موضوعی دیگر است که باید در مجالی دیگر به آن پرداخت.

مقاله مرتبط : سوالتی در مورد دف
[/av_textblock]